Ne kengen e dyte poeti kendon per udhetimin e tij ne Greqi dhe Shqiperi,deri ne Stamboll.Ne kete pjese ai pershkruan natyren me bukurite e saj te rralla,shtegtimin e heroit te tij neper Shqiperi (Haroldin) dhe pasqyron historine dhe gjendjes qe mbizotronte ne vend.Pershkruan Janinen ,Tepelenen,Prevezen natyren e bukur dhe te eger,mikpritjen dhe bujarine e bijeve te shqipes.Shqiperine e sheh si vend ku ka lindur Aleksandri i Madh dhe Skenderbeu luftrat e tyre legjendare kunder armiqeve,ja pse Bajroni e sheh Shqiperine si nene te burrave te eger.Kenge e rinis,fanari t urteve
Dhe Iskanderi tjeter,qe i derrmoi
Perhere armiqt me Kordhen e tij kreshnike
Shqiperi,lejome te kethej syt e mi
Mbi ty,o nene e rrepte burrash t eger!
Kryqi po zbret,po ngrihen minaret
E zbehta henez ndrin neper lugina
Mbi pyje me selvi n agor te çdo qyteti
Agimi lind,me te po çohen brigjet
e Shqiperise se rrepte,shkemb i
Sulit,
Dhe larg te
Pindit çuka mjegull veshur
Te lara perrenjes te bardhe si debora
Me ngjyra mashkullore e kuqerreme.
Dhe ndersa rete nisin te shperndahen,
Spikasin tbanat e malesoreve,
Ketu bredh ujku,shqipja sqepin mpreh,
Zogj,bisha,njerez t eger zen e duken,
Stuhite rrotull tundin motin qe mbaron.
Haroldi tash e ndjehu veten vetem,
I la shendene botes se krishtere.
Po nisej per ne treve te panjohur
Shumekush e mburr,pakkush guxon ta shohe,
Pat armatosur parzemen kunder fatit,
Rrezik s kerkonte,por askujt nik i shmangej,
Vertet qe e eger skena,por e re,
Kjo udhen plot mundim ia beri t embel,
Te mos ndjente dimirin e ti dukej vere.
Nga mat i zymte shqipetar Haroldi
Kaloi gjer ne kerthize t Ilirise.
Ne pllaje e male fort te madherishem
E vise q historia s i kujton
N
Atiken e permendur rralle sheh
Lugina kaq te bukura, ska Tempja
Stoli q aty s e gjen,Parnasi i dashur,
Me gjithse vend klasik i shenjteruar,
S krahasohet dot me vise qe fsheh ky bregdet.
Kaloi dhe Pindin,gjolin e Janines,
Dhe mori udhen per te ngjatjetuar
Prijsin e Shqiperise,urdhr i te cilit
Eshte ligj pa ligj,sepse me doren gjak
Sundon nje popull kryengrites trim,
Aty ketu ndonje fis guximtar
E kundershton,e qe nga kulle e shkembit
I akrohet e s i bindet kujt,ne mos floririt.
Te ngrysur çohen lart perpara syve,
Si amfiteater vullkanik natyre,
Rrezes lenga leviz me gje te gjalle,
Blegerinje grigjat,rrjedhin prrenjte,kreshtat,
Lumi q u ishte truar varreve.
O
Plut,ne qofte ferri yt si ky,
Elizit mbyllja porten,shpirti nuk ma do.
Qytetet e kullla s i shemtojne viset,
Janina eshte afer ,por akoma s duket,
E fshehur mbrapabokash,sheh pak njerez,
Te rralla jane fshatrat e kasollet,
Ne ckerka dhite po gjermojne krende,
Dhe,duke rojtur grigjen e shperndare,
Bariu djalosh me gunen krahevet
Rri pshtetur mbi nje gur a shkon ne shtrofull
E pret shtergaten jeteshkurter te pushoje.
Dodone,ku eshte prozhmi yt i moçem,
Kroi profetik,orakulli divin?
Nga ç lug pergjigjej
Zeusi?Asnje shenje
Te gjitha vane...E ti njeri vajton
Se t u keputen shpejt vargojt e jetes?
Hesht,lolo! paske fatn e perendive
Mos dote rrosh me se mermeri e lisi
Kur kombe e gjuhe e bote i permbys grusht i vdekjes?
E
Vjosa vjen me vale t egersuar,
Hijet e nates po mbulojne dhene.
Tek rusej me kujdes terthores thike,
Haroldi pa, si meteor ne qiell,
Xhamit e ndritura te Tepelenes.
Dhe murret e kalase permbi lume.
Sa qasej,ndjente zhurme luftetaresh
E cila shtonte flladin vajtimtar te grykes.
Nga beri i gjere i portes vuri re
Konakn e ketij prijisi te fuqishem,
Çdo gje tregon sundimin e tij te nalte,
Veziri rri ne salltanet te madh,
Teksa pallatn e tundin pregatitjet,
Ushtare,miq,hademe,skllever presin.
Sarajet brenda dhe kalaja perjashta,
Ketu duket se mblidhen njerez nga çdo ane.
Nje varg atllare te shiluar bukur,
Dhe shume lende lufte e pregatitur
Presin perposh n oborrte gjere,siper
Plot togje te çudiçme sheh ne hajat,
Rendom mbi prag te portes kercet,
Nget kalin shpejt ndonje tartar fesgjate.
Ne lloj lloj ngjyra gjer sa zeri i mbytur
I tamburit te luftes lajmeron akshamin.
Shih t egerin shqiptar me fustanelle
E rrobat e qendisura me ar.
Armet te lara me flori,sa bukur!
Dhe maqedhonasit mandile kuq,
Deline me qylaf e jatagan,
Grekun dinak,te zine bir me cen
Mjekrosh,qe rralle begenise te flase,
Eshte zot tepr i rende e smund te jete i bute.
Perzier,po dallojne,aty disa
Veshtrojne viset rrotull e kenaqen,
Nje mysliman besnik po fal namazin,
Disa pijne duhan e disa lozin,
Ketu shqiptari ecen kryelarte,
Greku degjohet duke peshperitur.
Mbaj vesh!Ezani e tundi minarene,
Muezini thrret besniket qe te falen:
S ka zot perveç Allahut!Allahu eshte i madh!
Ne kete stine agjrimi i Ramazanit
Mbahet dite per dite me durim,
Po kur erdh ora e ngathet e iftarit
Filluan prape gostia dhe gezimi;
Çdo gje qe ne burbuje,sherbetoret
I shtruan sofrat mbushur plot e perplot
Tani çardhaku mbeti fare shkrete,
Po nga posht odave vjen zhurme e perzier
Kur robr e trima hyjne e dalin vazhdimisht.
Ne kete vend s i ndihet zeri gruas,
E mbyllur,s del dot pa çarçaf e roje,
Mesuar ne kafaz,as do te dal,
Njejt vetem ia jep trupin dhe zemeren,
Atij q e ka pranuar zot e burre,
E lumtur ne detyre amtare t embel,
Ne me te shenjten permbi gjithe ndjenjat,
Me gjin e saj e rrit femin e saj,
E nuk e le t u bindet epsheve me t ulta.
Ne qoshk te shtruar me mermer,ku kroi
Me uje rrjedhes qe nga mez i trollit
Gurgullon freski plot ande,dhe divani
I bute epshor fton mysafiret t ulen,
Rri pshtet Aliu,burre luftrash e mizor,
Po tash kur embelsia rrezet hedh
Ne ballin e nderuar t atij plaku,
Neper tiparet nuk i duken gjurmat
E kobit qe fsheh brenda dhe e njollos me turp.
Jo se kjo mjeker e bardhe e gjate e tij
S perkon me ndjenjat e rinis se zjarrte,
Moshen e mundi sevdaja,keshtu thone
Hafizi dhe Tejani,me te drejte,
Po kobet q heshtin zerin e meshires,
Dhe s bi kane hije kujt,sidomos plakut,
I kane vene damkene egersires.
Gjaku do gjak,e kush ne gjak e nis
Do mbaroje jeten came keq ne gjak.
Nder gjera krejt te ra per vesh e sy,
Ketu shtegtari i çlodhi kembet dhe
Veshtronte rrotull salltanetin,sa
Ju neverit pallati i qejfevet,
Ku madheria e ngjinjur bente palle
Larg zhurmesse qytetit.Po te kish
Me thjeshtesi,vertet do t ish i kendeshem,
Paqja s i don argetimet e genjeshtra
Gezimi tok me salltanetin nuk ka shije.
Te rrepte bijt e Shqipes!Po vetite
Nuk u mungojne,veç t ishin me t arrira,
Armiku ua pa kurrizin ndonje here?
Kush e duron si ata mundin e luftes?
Shkembinjt e tyre s janeme te patundur
Nga ata ne çast rreziku dhe nevoje:
Ç armiq per vdekje,po sa miq besnike!
Kur besa a nderi i therret te derrdhin gjakun,
Si trima turren ku t i çoj i pari tyre.
Haroldi i pa ne kulle t Ali Pashes
Tek niseshin ne lufte e ne fitore,
Pastaj i pa kur vete u ra ne dore,
Viktime e dallges s,eger n,udhe e siper,
Kur rasti i ben te liqte me te liq,
E priten ne shtepi me gjith te mirat,
Gjind me pak t eger presin ca me pak
Bashkatdhetaret do ta linin vetem
Ne zjarr,sa pake zemra i bekan balle proves!.
Kur ia perzuri sqote e madhe lunderen
Kundrejt bregdetit me shkembenj te Sulit,
Qe nate e rreth e rrotull shkretetire,
Rrezik te zbrisnin,ca me keq te prisnin,
Detaret kishin frike se mos binin
N abuz katilash,zbriten me ne fund,
Gjithmone me shpirt ne dhembe se mos valle
Ata q ,urrejne nje soj turk e frengun.
Mund t,ia fillonin punes s,moçme te kasapit.
Safrike e kot,Suliotet u dhane doren,
Neper moçale e skerka i percuall,
Me njerez nga skllevet e llustruar.
Pa lajka.Ndezen zjarr,u thane rrobat,
Pa nasqirisen llamben,mbushen pllosken,
dhe shtruan sofren,me ate qe paten,
Kesaj i thone dashuri njerezore.
T,i japesh prehje e ngushellim fatkeqit,
I meson fatbardhet e te liqt i ben te skuqen.
Qelloj qe kur gatitej te largohej
Nga kete male,çeta prej hajdutesh
U prisnin udhen njerezve,i plaçkitnin.
Me jatagan e zjarr benin rremuje,
Keshtu,pra mori pas nje toge trima,
Te regjur e te zot ta percillnin
Neper te madhin pyll t Akarnanise
Gjer pershendeti Akelon valeshkumbe
Dhe ajgjtoi matane lunit fushat etoljane.
Ku Utraki sajon brryl ne trajte unaze.
Dhe vala e lodhur vjen te ndrije e qete
Sa murme gjelberim i sukes naten
Tulatet embel permbi gjin e heshtur,
Kur nis e peshperin terig i lehte
Dh,e puth pa e rudhur faqen e limanit,
E priten Haroldin,mik e mysafir,
I ftohte nuk u nda prej pamjes s,embel
Se mblidhte shum gezim nga agor i but i Nates.
Ne zall te shtruar ndriten zjarret naten,
Darka mbaroi vjen rrotull vere e kuqe,
Dhe kush u ndodh atje pa pritur gje,
Ju muar mente fare nga kjo pamje.
Se sa pa shkuar orez e mesnates,
Percjellsit ia nisen kenges tyre,
Çdo palikar e flaku tutje shpaten
Kercyen doreperdore njeri pas tjetri,
Me kenge apo vajtim u drodhen fustanellat.
Çajld Haroldi rrij afer e shikonte
Jo i pakenaqur nga ky lloj argetimi,
Zbavitjet e pademeshme s,i urrente,
Vertet nuk qe sehir i keq qe bente,
Defrim barbar po jo dhe i pahijshem,
Flaka se ç,u ndrin faqen kur kercejne,
E derdhin trupin,syt e zes shkelqejne,
Floket e gjate u derdhen gjer te supet,
Dhe tok ia thone me te thirrur kesaj kenge:
Tamburxhi!Tamburxhi! thirrja jote ushton;
U ngjall trimave shpresen,per lufte na fton
Gjithe djemt e malsise i therret anembane
Himariotet,Iliret,Suliotet zeshkane,
E kush eshte aq trim sa Suliotet zeshkan,
Me fustane te bardhe e te zi tallagan
Ja le tufen shqiponjes e bishes e zbret
Poshte fushes me sulm si rrekeja ne det.
Te bijt e Himares qe s,falin as mikun,
Si mund ta lene te gjalle armikun?
Si s,markan dot gjak me pushkat besnike,
Ka shenj me te bukur se zemra armike?
Maqedhoni dergon bijt e tij fitimtare
Lene gjahun ne pyll ne gjak per te lare
Mandilet e kuqe t,i skuqin me shume
Ne gjakun e luftes qe rrjedh posi lume.
Kusaret e Parges i ka deti shoke;
I zene rob frengjte,i zbresin ne toke
I shpien ne burg,atje te kuptojne
Se ç,jane vargonjt e sa rende rendojne.
Te dobetit blejne,u duhen parate;
Fitoj,çdo gezim qe dua me shpate;
Prej s,emes rrembej te bijen truphedhur,
Mar nusen e re,me floket e dredhur.
E dua fytyren e bukur si lule.
Qe shpirtin ma deh me kenge e pekule,
Pa silljani liren prej odes se vet
Ekenges tja thote per vdekjen e tet.
Kujtoni Prevezen,ne dore kur shtime,
Armiqte vajtuan por ne brohorime;
Shtepira qe dogjem,e plaçke qe ndame
Zengjinet i therrem,te bukurat s,i ngame.
Ne frikem s,e njohim, s,e njohim meshiren,
Keto nuk i njeh kush lufton per Vezirin,
Qe kur leu Profeti,s,ka pare Gjysmehena,
Nje trim kaq te madh sa Ali Tepelena.
I biri Muftarit drejt Tunes po nget,
Gjauret leshverdhe ta dine ç,i pret;
Kur turren Delinjte mbi lumin me gjak,
Te gjalle Moskovit kethehen fort pak!
Silihtar! zhveshe kordhen e te Parit tone;
Tamburxhi, kushtrimi ne shpresen na shton;
Ju male,qe shihnisi zbresin ne zall,
Ja kethehemi fitimtar,ja nuk vijme gjalle.
Albert Pasho
Free Blogger Albert Pasho
