Per te kuptuar situaten komplekse te gjendjes politike dhe territoriale te Europes Orientale,dhe ne veçanti te gadishullit tone Ballkanik, ne fund shek e XVII dhe fillim shek XVIII, duhet te kuptojme shkaqet e ngjarjeve dhe luftrave te kesaj perriudhe historike.Ngjarje qe kane sjelle dobesimin e vazhdushem dhe renien e Perandorise Otomane,perpara traktatit te San Pietroburgut,midis Perandorise Asburge( Sacro Romano Impero) dhe Rusise,dhe ne fund te saj tentativen e Perandorise Ruse dhe Perandorise Asburge aleat i Rusise per eleminimin e Perandorise Otomane.Ky plan ambicioz i ketyre dy Perandorive do te mar jete me luften kunder Perandorise Otomane qe zgjati rreth gjashte vjet.KJO LUFTE KISHTE SI QELLIM KRYESOR DHE PRIMAR NDARRJEN E TERRITOREVE MIDIS KETYRE DY FUQIVE,DHE ME DISA TERRITORE LESHUAR DHE DHENE FRANCES DHE ANGLISE,SI DHE RINDERTIMIN E PERANDORISE BIZANTINE NE TERRITORET QE NUK DO TE NDAHESHIN MES TYRE.Per shekuj me rradhe Perandoria Bizantine kishte sherbyer si mbrojtese e Europes nga sulmet qe vinin nga Orienti.Renia e saj ne 29 Maj 1453 me marjen e Kostandinopolit nga Sultan Maometi II,dhe e territoreve te tjera te kesaj perandorie,si dhe zhvillimi dhe fuqizimi gjithmone ne rritje te Perandorise Otomane ne vitet dhe shek e me voneshme,fale tregtise dhe luftra qe zhvilloi kjo zhvilloi per zgjerimin e saj.Marja e ketyre territoreve do te hapte rrugen direkt per te sulmuar Vienen, zemeren e Europes kristiane.Duke u shendruar ne nje rrezik serioz per vete e Europen kristiane.Por zhvillimi i ketyre ngjarje dhe i luftrave te shpeshta do te sillnin dale ngadale dhe dobesimin e vet Perandorise Otomane. Ky proçes i dobesimit te kesaj perandorie e ka zanafillen pikerisht ne rrethimin e dyte te Vjenes te vitit 1683,qe do te perbeje dhe si aktin e fundit te nje agresioni te Perandorise Otomane ndaj nje fuqie tjeter.Dobesia e ngadalte dhe e vazhdushme e panderprere e Perandorise Otomane,do te behet prehe e qellimeve espasioniste te Perandorise Ruse te Katerines II(1729-1796), Imperatrice e gjithe Rusive dhe Perandorise Asbuge me Imperator Giuseppe II (1741-1790) .Te dy keta do te takohen ne San Pietroburg ku do te nenshkruajne nje traktat aleance,ku do te diskutojne e percaktojne planet e reja shume te rendesishme,per ndarjen politike e territoriale te Europes Orientale perfshi dhe Ballkanin,pas eleminimit te Perandorise Otomane."Projekti Grek" keshtu do te quhej,kjo jo vetem nga ndarja e territoreve pas renies se Perandorise Otomane,por edhe per idene e rindertimit te Perandorise Bizantine,mbi territoret qe do ndaheshin dhe dhene shteteve te ndryshme te Europes.Ne 1762 vjen ne fron Katerina II,quajtur edhe Katerina e Madhe per politiken e saj qe ndoqi si ate te brendeshme dhe te jashtme.Ne vitin 1762 me traktatin e paqes te Kuciuk-Qainarge,pas fitores se Rusise ne luften Ruso-Turko te 1768-1774,do te arrihet nje akord shume i leverdishem per Mbreterine e Suedise te Pietro I,qe parashikonte pavarsine e Krimese dhe dhenia e saj Katerines II,bashke me bregdetin e detit Azov me portet e Azov dhe Tangarog.Nga ana e Sulltanit, Katerina II do te mar te drejten per pasarrdhesit e saj,qe te behen mbrojtes per lirite fetare per nenshtetesit e Perandorise Otomane te besimit te krishtere,ne keto territore,ne kete menyre Katerina e dyte pati pretekstin te nderhyje ne politiken e brendeshme te territoreve veriore te Perandorise Otomane.Kjo arritje per Katerines II ,nuk do te qe fundi i planeve te saj espasioniste,por perkundrazi.Ne vitin 1772 do ti duhej nje aleance e trefishte, me Austrine dhe Prusine per te mar te drejten te avanconte pretese drejt Perandorise Otomane.Politika e jashtme Ruse kalonte nga dy personalitete te dalluar ne luften e pare Ruso-Turko,i pari ishte konte Grigorij Aleksandrovic Potemkin,dhe eshte pikerisht ky qe e bindi Katerinen e dyte te mos bente aleancen e trefishte,se sipas tij i mjaftonte mbeshtetja e Austrise.Dhe i dyti Aleksandr Bezbodorodko,dhe eshte pikerisht ky qe ne vitin 1781 kishte pregatitur "PROJEKTIN GREK" nje plan per riorganizimin politik dhe territorial ne momentin qe Perandoria Otomane do te eleminohej.Plani parashikonte ndarrjen e Ballkanit midis Rusise dhe Austrise.Plani parashikonte qe bregdeti i detit te Zi,midis Bug dhe Dnestr,bashke me fortesen Ocakov ti merte Rusia,pas marjes se Besarabia,Moldavia e Vlalachia se tyre nga osmanet.Do te krijohej nje principate e Dacias me keto tre rajone,e pavarur nga Rusia por e governuar nga nje princ ortodoks(qe mendohej nga fuqite e tjera do te ishte princi Potemkin.Dhe me largimin total te turqeve nga Europa,mendohej te rindertohej Perandoria Bizantine e governuar nga Duka i Madh Rus Konstantin Pavlovic Romanov dhe emeruar si Imperatori i Ri.Edhe pse Imperatori i Austrise nuk ishte shume optimist i kesaj ideje,duke menduar problemet e mundeshme qe do te lindin ne Ballkan,Katerina nuk do te hiqte dore nga ky projekt.Ky plan nuk u realizua ashtu si ishte projektuar ne fillimin e tij,kjo edhe per shkak te interesave te fuqive te tjera te medhe te kohes.Por ai pati nje impakt te fuqishem ne kompzimin e territoreve te Europes Orientale dhe Ballkanit ne veçanti pas renies se Perandorise Otomane.
Ne kete harte me poshte,shpjegohet si do te ndaheshin territoret nga ky plan; "Projekti Grek".
Territoret rredhuar me vize me boje te kuqe do te ishte Perandoria Bizantine e Re,me Imperator nipin e saj Grand Duca Kostantin Pavlovic Romanov.
Territoret rredhuar me vize me boje te kaltert do te ishte principata e Dacia governuar nga konte Grigorij Aleksandrovic Potemkin.
Territoret e rrethuar me vize boje te verdhe,do ti jepeshin Perandorise Asburge.
Territoret e rrethuar me vize boje turkeze jane te Republikes Veneciane.
Free Blogger Albert Pasho.
Nessun commento:
Posta un commento