Blerja e Parges nga Anglezet dhe Ali Pashe Tepelena. "Gazzeta di Genova" E Merkure 16 Shkurt 1820. Albert Pasho

Ne daten 16 Shkurt 1820,Gazzeta e Genoves ne Itali do te botoje nje artikull lidhur me çeshtjen e Parges,shitblerjen e saj nga Anglezet,qe me vone e bleu Aliu prej tyre.Ne kete artikull hidhet drite mbi kete çeshtje,qe hedh poshte spekullimet e ndryshme lidhur me kete çeshtje,duke shtermberuar faktet reale si dhe figuren e madhe kombetare te Ali Pashe Tepelenes,duke e veshur karakterin e tij me ngjyrat me te erreta,duke e akuzuar per fakte jo reale,sidomos nga gazetat franceze.Ky artikull hedh sado pak drite ,per ridimesionimin dhe dhenies se vendit qe i takon ne historine e Shqiperise te kesaj figure legjendare te kombit tone.

 Per ata qe kane ndonje lidhje me ishujt e detit Jon dhe me te afertin kontinentin Turk,nuk do te jete e dobishme botimi i nje letre te gjate,qe besojme qe eshte e sakte dhe e vertete,lidhur me projektet e Ali Pasha i Janines, dhe lajmet e perhapura se fundmi, nga gazetat e ndryshme lidhur me projektin e Parges.

Ky princ i famshem pasardhes nga familje aristokrate,mbetur jetim dhe i vetem ne moshe fare te vogel, u be i njohur per gjallerine dhe energjine e talentit te tij, ju ngarkua nga Porta e Larte te eleminonte Pashain e Delvines,dhe te dergonte ne Kostadinopol koken e ketij ribeli.Ky akt u ndoq me sodisfaksion nga Sulltani,i cili i dha vendin bosh,duke e lartesuar prane autoritetve me te degjuara.Ne provincat e medhaja nga ai qeverisur,nuk ka mundur kurre te futet armiku i gjalle,dhe asnjeri te guxonte te ngrrite lart stendartin e ribelionit.Ai mban nje numer te madh dhe te shquar ushtaresh,ne pjesen me te madhe te rregullt dhe te disiplinuar,nga te cilet 20 mije,formojne garnizonin e Prevezes,nje fortifikate e fuqishme.

Udhetaret dhe tregtaret e huaj nuk jane me te vrare ose te vjedhur nga hajdutet e shumte,qe shkaktonin terror ne Shqiperi,Epir dhe provincat perreth.

Per te çuar ne fund nje mision te tille te veshtire,ishte e pamundur,qe kariera  e tij,nuk do te shenonte akte te dhuneshme,por kjo per nje domosdoshmeri kur flitet per te miren e pergjithshme.Prandaj nuk eshte per tu habitur,qe viktimat e kesaj drejtesie te jashtezakoneshme kane mbjelle faren dhe ngrritur zera dhe ndonjehere jane perpjekur te gjejne ekstravagancen ne karakterit te tij,ku  njeriu i informuar me se miri per faktet i vjen keq,qe domosdoshmeria absolute e rrethanave per te bere kete drejtesi, e kane kethyer ne ekstravagance te karakterit.Keshtu duket qe tedenca fatale per te zmadhuar disa te keqija,duhet ti atribujohet,ankimeve te disa gazetave periodike,qe te shtyre ne kete rast nga banoret e Parges qe deshironin te emigronin,se sa te qendronin nen flamurin e Sulltanit.

Kishte nga shume kohe qe Porta e Larte njifte domosdoshmerine per te bashkuar nen ligjet e saj Pargen dhe fshatrat perreth,per te siguruar rendin ne keto provinca shpesh te trazuara, komanduar nga Ali Pasha te zhdukte strehimin qe hajdutet dhe kriminelet gjenin atje.Prandaj ishte me shume e rendesishme kjo, se ashperia e ligjeve qe vepronte ky governator me inisiative per te zhdukur kete semundje te temerrsheme orientale.

Keshtu qe,kur ne 1800 u be nenshkrimi zyrtar i dhenies se Prevezes,Vonices,Butrintit dhe Parges qe me pare i takonin Republikes Veneciane, territore te vogla,por te rendesishem per te arrdhurat dhe sistemin e qeverisjes te shtetit Otoman.Me fillimin e luftes midis Turqise dhe Rusise.banoret e Parges u revoltuan dhe debuan governatorin turk duke shkelur flamurin e Sulltanit.Veziri Ali Pasha sigurisht rezervoi denime per ribelet,por luftrat ne vazhdim kerkonte objektive me te rendesishme.

Nderkohe francezet pushtojne 7 ishujt,ata ishin dhe protektoret e Parges,derisa u lekund fuqia franceze ne keto ane.Parganotet sakrifikuan edhe mbeshtetjen e proktetoreve ne renie,duke shpresuar ne ata te rinj Anglezet,duke mos patur frike edhe vdekjen te bashkepatriotit te tyre Vujo Cefalano,nga ata vete i kerkuan qeverise franceze te Korfuzit per komisar te policise.

Vendosja e paqes ne Europe ne Kongresin e Parisit, i cili nuk mund ti rezistonte insistimit te Portes,qe e njohu ate si padrone te ketij bregdeti meskin.Pargiotet te mesuar me te kaluaren e tyre te ashper,nuk deshironin me te ekspozoheshin ne rreziqe te reja si ne te kaluaren,ata deklaruan se deshironin te largoheshin,neqofshe ju paguaj atyre, shuma e 150 mila sterline,çmim i vleresuar nga banoret,per ndertimet dhe pronat e tyre.Shuma ne fjale ndryshoi ne Korfuz dhe u pagua menjehere nga duart e lord Maitland ne shifren 633 mila sterline.Dhe qe pikerisht ne kete kohe qe u ngrrit  nje re tymi disinformimi,per gjetjen e kockave te djegura te afermeve te tyre,te "djegur ne menyre te llatarshme",por te ngritura nga gazetat,poetet qe u shfaqen ,ne menyre te veçante ne gazetat  franceze,letra e supozuar nga Korfuzi te dates 10 Qershor,ne te cilen karakteri Ali Pashes eshte pershkruar me ngjyrat me te erreta,dhe sjell fakte te ndryshme absolutisht fallso.Veçenarisht ajo e 17 grave hedhur ne liqen,ndersa nuk qe gje tjeter, qe e quajtura "pak e ndershme" me emer Frosini zgjedhjet e gabuara te se ciles,çuan ne teprime te familjeve ilustre,e bene te ndodhnin vrasje,per te cilen vete burri dhe familjaret e saj e mallkuan ate.

Per me teper shenjteria e tij Vezir Ali Pasha,nuk ka pasur kurre nje vella,ka tre djem,te gjithe me grada te medhaja,me dinjitet te larte,dhe gezojne te gjithe mirebesimin e sovranit.Vezir Ali Pasha mbron  pa dallim turqit dhe grekerit,besimi eshte i lire pavarsisht bindjes.Metropolita grek qe banon ne Janine,keshtu edhe peshkopet dhe kadite,ne çdo qytet jane gjygjtaret e bashkeqytetareve te tyre.

Ai eshte i paepur ne çeshtjet e drejtesise,nese kjo kontributon ne qellimin per ti bere provincat qe qeverise paqesore dhe te lulezuara,madje edhe per tregtine e brendeshme qe ishte kaq problematike, tani eshte bere e sigurte dhe komode,per rruget dhe urat qe ka ngrritur me shpenezimet e tija te medhaja.Janina ku banon,me pasurine dhe banoret e saj eshte nje qytet i zhvilluar.

Albert Pasho

Free Blogger Albert Pasho