Shqiptaret me dy varre ( Ali Pashe Tepelena dhe Sami Frasheri ). Albert Pasho

Dy shqiptare,dy tosk,dy fustanella ne venat e tyre rridhte gjak i paster Arberi,njeri i penes e tjeteri i shpates e pushkes,dy gjeni secili ne fushat e tyre,dy te lavdishem te pavdekeshem qe kalon dimesionet e kohes,madheshtia e tyre nuk njeh limite per nga permasat dhe horizontet e kohes. Lavdia e tyre do te kalonte kufinjte e imperove,ashtu si nje stuhi e koheve moderne,ashtu si shqipja,keto shqipe do te shtrinin krahet ne dy kontinente,per ti mbuluar ato me lavdine dhe emrin e tyre. Edhe varret e tyre, te vetme nuk do te nxinte dot lavdine e tyre ato shtrihen ne dy kontinente. Sami Frasheri,biri i Dangellise dhe i mbare Shqiperise,i madhi Sami,nje varr i vetem sdo tja nxeje lavdine,njeri ne Turqi ne varrezat e Ferkoit ne Stamboll e tjetri ne Tirane.Paksa ky i Tiranes do te jete simbolik ne mes varreve te vellezerve Abdylit dhe Naimit.Kaq e madhe eshte lavdia e tij sa qe me vepren dhe punen e tij,turqit e njohin si te vetin,paksa ky eshte djale e bir shqiptari nga bjeshket e Dangellise.Ja pse varri ne Tirane eshte simbolik,pa eshtrat e tij qe te pushonte perkrah vellezerve ne token e te pareve.Samiu intelektuali dhe patrioti shqiptar roli i tij eshte i jashtezakoneshem ne kulturen Turke eshte i nje rendesie te dores se pare,aq sa vete turqit e konsiderojne si "Babain e nacionalizmit kulturor Turk".Samiu do te jete nje nga intelektualet, novelst,gazetar,gjuhetar,historian,enciklopedist,perkethyes,romancier,dramaturgu,kryeredaktor gazetash,nje nga intelektualet me ecelente dhe krijues i Perandorise Osmane.Krijmtaria e tij permbledh rreth 50 libra ne turqisht e arabisht,ne fushen e gjuhes ka botuar abetaren turke,sipas metodes se re,morfollogjia turke,gramatiken turke,fjalorin ferngjisht-turqisht,fjalorin arabisht-turqisht,enciklopedine universale me gjashte vellime,fjalorin e turqishtesh moderne.Samiun turqit do ta njohin si nacionalist turk por njekohesisht ai eshte dhe nacionalist shqiptar, me botimin e tij;"Shqiperia ç'ka qene,ç'eshte dhe çdo te behet" si dhe perkraja e lidhjes se Prizerenit do te levize ne te dy binarete njekohesisht.Po si eshte e mundur kjo?,per kete eshte vete Samiu qe na jep nje pergjigje brilante ai do te shprehet;" Per njeriun nuk ka gje me te dashur se vatani,dhe me te shtrenjte se kombesia dhe raca.Nese njeriu vatanin e tij te pergjitheshem e do ne nje shkalle,gjithesesi vatanin ame e do dyfish,dhe sa do qe e do vilajetin te cilit i perket,gjithesesi katundin e vet ku ka lindur dhe eshte rritur,e do dyfish me shume".Ne botimin e tij enciklopedik me titull;Kamus Al-Alam,Samiu midis te tjereve do te citoje nje figure tjeter legjendare te kombit tone,ate te luanit te Epirit Ali Pashe Tepelenes.Ali Tepelena emri dhe lavdia e tij ashtu si ajo e Samiut do te shtihej ne dy kontinentet,edhe varri i tij nuk do nxinte dote lavdine dhe bemat e Vezirit,njeri ne Stamboll e tjetri ne Janine.Eshte pikerisht lufta e luanit te Tepelenes dhe qendresa e tij qe do te ndeze skendijen e pare te nacionalizmit shqiptar.Ne koken e varrit te tij ne Stamboll do te shkruhej;"Ketu eshte varrosur koka e te shquarit Ali Pashe Tepelena,Governator i sanxhakut te Janines,qe me shume se 50 vjet kerkoje pavarsine e Shqiperise".E si mund te nxinte nje varr i vetem lavdine dhe madheshtine e luanit te Shqiptarise Ali Tepelenes,kur bota mbare e krahasonte dhe paragononte me mitet.Ata do ta quanin; " Bonaparti mysliman","Luan i Epirit","Pirro i Ri","Skenderbeu i Ri"."Nerone i Epirit",etj.Samiu ne kete enciklopedi per Ali Pashen do te shprehej;"Ishte shume i afte dhe i zgjuar.Ne vendet qe gjendeshin nen qeverisjen dhe administrimin e tij,siguroj paqe e qetesi,i permisoje rrugetdhe vendkalimet.Pat ndertuar shume kala dhe ura si dhe shume ndertesa te tjera te forta.Mirpo ishte jashtezakonisht i ashper,tiran dhe hileqar..." Samiu gjithashtu per Aliun do te thote; "Greket duhet ta permendin me respekt e nderim te madh emrin e Tepelenasit,sepse per here te pare ideja e shtetit te pavarurne pjesen juglindore te Europes Osmane lindi ne mendjen e Ali Tepelenes".

Albert Pasho

Free Blogger Albert Pasho