Ismihan ose ne shqip Hankua(1725) ashtu si Titide dhe Olimpia qe qene muzat frymezuhese te femijeve te tyre si Akilit e Aleksandrit te Madh,ishin ato qe do te percaktonin , madheshtine dhe fatin e tyre, po ashtu edhe Hankua do te ishte vendimtare ne madheshtine dhe fatin e Ali Pashe Tepelenes ose Pirrua i Ri si e quajnte Bajroni,zot i plot fuqishem i Epirit dhe jo vetem pothuajse i gjyshemes te Ballkanit. Lindur ne nje nga familjet e aristokracise te Toskerise,vajza e Zenel Beut te Konices nje nga me te fuqishemit te beljereve te Toskerise. dhe Epirit, nga dera e Zenelbejllinjeve, mbesa e te fuqishmit te Beratit Kurt Pashes,babai i saj Zeneli jshte martuar me moteren e Kurtit. Ajo do te mbrymoshte tek Aliu ato virty qe do ti sherbenin per te ardhmen e tij si ambicien, kurajon,trimerine,diplomacine,vendoshmerine po edhe hakmarrjen,dinakrine karakterin e forte ajo ishte muza mendore,shpirutuale e fizike e Aliut.Aliu ishte shume i lidhur me te. Ne rinine e saj thuhet qe ishte shume e bukur me floke te verdhe dhe sy boje qielli qe i ka trashguar edhe Aliu,ka pasur shume pretedente per tu martuar, fizikisht ajo ishte bojalleshe,e zhdervjellte, me nje shikim akut dhe depertus,inteligjente me nje karakter te forte dhe te vendosur, shume ambiciose e kurajose, nje amazone e vertete. Ajo qe e vogel ka mesuar te kalorsoje dhe perdorur armet e luftes, mesimet e para te luftes Aliut ja ka dhene pikerisht Hankua.Shume autore e krahasojne ate me Olimpiaden nenen e Aleksandrit te madh per shume karakteristika te perbashketa te karakterit si hakmarja ,ambicja,inteligjenca e intrigi,vendosmeria,dhembeshuria e perkujdesja etj,por ka dhe autore si p.sh shkrimtari historik Konitsiotis Yannis Lyberopoulos qe mbeshtet dhe shkruan per Hankon:dallohej per dashuri per njerezit e thjeshte, te krishtere o mysliman, respektin qe kish per besimin te çdo lloj,urrejtjen qe kish ndaj agallareve dhe bejlerve vendas qe shkatronin e vidhnin fshatrat. Pas vdekjes se Veliut ne 1760 babait te Aliut, i cili kish hymbur shume prona ne konflikt me aleancen e bejlereve rival ,keta i kishin shpallur lufte Veliut,qe ishin ata te Kelcyres,Permetit dhe Gjirokasteres ne kufi me pronat e tij, Hankua e mbetur e ve me dy femije te vegjel, ju desh te perballoje nje lufte te ashper me kete aleance te bejlereve per te mbrojtur ato prona qe i kishin mbetur dhe lene Veliu.Keta duke perfituar nga kjo situate e dobet qe ndodhej Hankua e sulmuan pa rreshtur pronat e familjes.Aliu ne kete periudhe ishte i ri dhe pak ekspert qe te drejtonte luften per mbrojtjen e pronave te familjes.Hankua mblodhi gjithe vasalet besnike te Veliut, i organizoje nen komanden e saj per te mbrojtur pronat nga rivalet, por jo vetem kaq, ajo guxoi edhe me shume, ndermori aksione ne territoret e ketyre bejlereve rivale.Hankua tregoje nje talent te veçante si lidere dhe luftetare e ketyre luftimeve jo vetem ne mbrojtje por edhe ne sulm kur sulmonte territoret e tyre.Aliu ka marre mesime e para ushtarake pikerisht nga Hankua gjate ketyre lufterave,duke komanduar ne fillim grupe te vogla, dhe me vone mete medhaja.Pikerisht ketu edhe karakteri i tij u formua me gjithe ato virty qe thame me larte.Sukseset e Hakos kunder aleances se bejlereve ngjallen indinjate dhe gjelozi qe nje grua ti poshteroje ne lufte duke i mundur. Kardhiqiotet qe kishin vuajtur me shume se te tjeret sulmet e Hankos derguan nje komande te zgjedhur ne Tepelene qe arriten te infiltrojne ne shtepine e Aliut, dhe te rrembejne Hankon dhe Shanishine motren e Aliut,nderkohe qe Aliu nuk ndodhej aty. Abuzimet e temerrshme qe pesuan Hankua me moteren ,dhe humbja e disa komandateve te grupeve e detyruan Aliun te kethehej ne Tepelene per te mbledhur forca e pregatitur sulmin per lirimin e tyre.Ma perpara kesaj perpjekje ndodhi diçka, Haxhi Aga nje nga prijsit e Kardhiqit i deshperuar per gjendjen qe ndodhej Hankua me vajzen vendosi ti ndihmoje ti liroje dhe ti shoqeroje ne fshatin Gjat, Kardhiqotet kur morren vesh i dogjen shtepine Haxhi Ages dhe u drejtuan per ne Gjat,por u terhoqen sepse shume mbeshtetes te deres se madhe te Hysonellareve,dmth te familjes te Aliut ishin ne mbrojtje te Hankos dhe Shanizase ne fshatin Gjat. Aliu ishte akoma duke organizuar sulmin.turpi qe nuk kishte arritur te mbronte familjen dhe ankimet e Hankos ndezen tek Aliu ndenjen e hakmarrjes dhe fitores,po ne kete periudhe nuk ishin ne gjendje te mbante nje numer te caktuar luftetaresh per te luftuar Keshtu Aliu vendosi te largohet nga Tepelena perpara sa Kardhiqiotet te sulmonin. Aliu kerkon te fitoj kohe per te mbledhur luftetar dhe para, per te debuar bejleret qe kishin rrembyer pronat e babait te tije.Aliu arriti te mposhte aleancen e rivaleve duke e perçare ate.Ne fillim duke siguruar paqe me bejleret e Kardhiqit e Gjirokasteres duke e ndare ne dysh kete aleance dhe duke e mposhtur..Hankua me Shanisane u stabilizuan ne Tepelene pas fitores se Aliut me bejleret rivale.Ne vitin 1792 Aliut i vjen lajmi qe nena Hankua eshte duke vdekur,po jep shpirt dhe ka shprehur deshiren ta shikoje per here te fundit Djalin e saj te adhurushem Aliun.Edhe pse Aliu beri te pamunderen qe ta arrinte gjalle tek nena e tij Hankua per te plotesuar deshiren e saj te fundit,nuk arriti dot ne kohe sepse Hankua kish dhene shpirt ne krahet e Shanishise,pak kohe me pare qe Aliu te arrinte ne Tepelene.Shanizaja i shpreh Aliut amanetin qe kish lene Hankua para se te jepte shpirt: Mallkimi im do ti zeje femijet e mi, ne qofshe nuk marrin hakun ndaj Kardhiqit dhe Hormoves. Vella e moter u betuan para Hankos se vedekur qe amaneti do te veje ne vend.Hankua vdiq ne vitin 1792. Hakmarrja ndaj Hormoves u be 1797,kurse ne Kardhiq 1812,po kjo eshte nje histori tjeter per tu rrefyer.Populli per kete amazone shqiptare do ti kendoje,do ta mbaje gjalle ate ne memorjen e tij historike;
Ç'eshte ajo permbi bedena,
Hanko Pashe moj Tepelena,
Hanko Pashe e Hanko nure,
Hanko nurin qe s'e trete,
Kush ta dha e ku e gjete,
Ç'eshte ajo me shtate nure,
Qe shkon si hena ne mure,
Ç'eshte ajo hije rende,
Permbi balle te pashallareve,
Hanko pashallesha,
Nene e Luan Aliut.
Free Blogger Albert Pasho
Nessun commento:
Posta un commento