Free Blogger Albert Pasho
lunedì 29 gennaio 2024
Kronollogjia e nje vrasje, Ali Pashe Tepelena 24 Janar 1822.
sabato 13 gennaio 2024
Takimi i Louis Dupre me Veli Ali PasheTepelena, 1 Prill 1819
Ne librin e publikuar nga Louis Dupre ne vitin 1826 "Udhetim ne Athine dhe Kostandinopoje" pershkruan hollesisht me detaje takimin e tij dhe te tre shoqeruseve te tij Anglez me Veli Pashen.Djalin e te fameshmit Ali Pashe Tepelena.Dupre na le nje deshmi te gjalle e te pasur per jeten dhe pallatet e Veliut.Ja si e pershkruan kete takim;Ne 1 Prill 1819 pas nje udhetimi prej 10 oresh ne mes te nje te nxehti ekstrem,arrijme ne Tyrnavos qytet ne Thesali tek Veli Pasha.Veliu kish dhene urdher qe te qendronim ne shtepine e mjekut te tij,dhe na u tha qe shume shpejt ai do te na priste ne nje udience.Keshtu shkuam ne pritje.Hyrja e pallatit ishte e mbushur plot me njerez, te çdo niveli shoqeror dhe te ardhur nga qytetet e fshatrat per rreth.Ne menjehere na shoqeruan ne nje salle ku gjashte turq dhe tre grek te nje rangu te larte,te gjithe keta ministra te Veliut, ishin duke shkruar te ulur ne gjunje.U treguan shume te sjellshem duke na ofruar pipe per te pire duhan dhe kafe,dhe rimoren prape te shkruanin.Pak minuta me vone u shoqeruam ne nje salle shume te madhe pritje, e gjate rreth 50 hapa e zbukuruar me shume hijeshi.Ne divanin e gjere ishin vendosur ne menyre simetrike tridhjete e tete jasteek kremes,gjendisur ne menyre magjepse me motive te stilit oriental.Murret e salles ishin shume te dekoruara me pasqyra dhe ar.I njejti dekorazion vazhdonte me kollonat dhe tavanin e salles.Trofej te arte qe ngrheshin nga poshte larte zinin te katert kendet e salles,ndersa pergjate murreve dominonin piktura me pejsazhe jo shume elegante sipas modeleve te qendrave tona.Shtatembedhjete dritare me korniza te ngushta te hapura,benin te mundur te shikoje jashte nje pamje te mrrekullushme,dhe ne çdo kend te tyre ishte i varrur nje kafaz me nje kanarine qe kendonte e levizte brenda saj,keta sikur te ishin nje zbukurim i çdo pikture.Te gjitha keto bashke edhe pse jo shume te rafinuara nuk mungonin nga madheshtia dhe lenien e impresionit.Njerezit e ngjezur ne nje mase te madhe brenda salles nuk ishin me pak te çuditeshem se objektet qe i rrethonin.Kemi pare te gjitha tipet e kostumeve qe mbanin njerezit e pranishem,dhe natyralisht brenda nesh na bente pershtypje orgjinaliteti i tyre.Dy divane u vendosen posaçerisht per ne perballe Pashait,ne fund ne te majte ku ishte vendi i nderit.Ishte ulur rehateshem ne divan ne mes te tre turqeve qe qendronin ne kembe deri sa ju dha urdher atyre te uleshin pasi na kishte ftuar neve me nje shenje te kokes.Vume re koken e tij te bukur,mjekeren e gjate te zeze dhe nje thike te zbukuruar me diamante ne brez.Trupi tij dhe gjunjte e tij ishin te zhytur ne jasteke dhe te thyer ne ate mase qe nuk na lejonte te percaktonim lartesine e tij po ashtu dhe te shikonim se si duart e tij te dilnin nga veshja e tij.Veliu beri nje perulje drejt nesh dhe filloi i pari bashkebisedimin,duke na u drejtuar pothuajse gjthmone ne greqisht dhe ndonjehere italisht.Me pas Veliu na sugjroi te degjonm nje kantante italiane.Zonja hyri ne salle dhe i puthi doren Veliut por kur u ftua te kendonte ajo u sfajsua duke thene se nuk mund te kendonte sepse pianua ishte e disarkoduar.Pashai duke mos patur me çfare te na thoshte na afroi karrocen e tij per te na çuar ne luginen e Tempullit.Ky ishte takimi i pare me djalin e Ali Pashes qe i ngjante ne egersi dhe ne vese.E dime thote Pouqueville qe librat piu roza te Europes jane perkethyer per deshiren e Veliut.Ai perziente dhunen me kenaqesine.I ftuari yne qe ishte dhe mjeku i Veliut,na informoj qe Veliu vuante nga semundje veneriane,por kjo nuk e pengon te mbaj nje harem brenda pallatit te tij.Megjithse nuk pata nje kujtim veçenarisht te mire per Veli Pashen kjo nuk me pengoje te ndenje nje keqarrdhje per kete njeri te pa fat,kur mora vesh shume me vone fundin e tij i cili i detyruar tradhtoi babain e tij dhe e mbylli me nje vdekje jo te lavdishme.
NB.Dy fjale per pallatin e Veliut ne Tyrnavos Thesali.
Ky pallat u ngrit pas vitit1812,me tre kate u ndertua me standartet e ndertimeve Europiane.Ne katin e poshtem gjendej salla e pritjeve nje hapsire e madhe e gjate 50 hapa ose 40 metri me dysheme shtruar me pllaka te medhaja kuadrate, me zbukurime e arkitekture si i pershkruan Lois Dupre me lart ne kete botim.Ne kete salle gjate kohes se Veliut mbaheshin takime me vizitor te huaj dhe ushtarake te larte.Ne te njejten kohe sherbeu si salle per shfaqje teatri dhe komedie nga grupe te ndryshme qe vinin nga vende te ndryshme Europiane.Ne te njejten kohe degjohej muzike klasike dhe mbaheshin koncerte te artisteve lirike ose grupe te vogla muzikale me prearrdhje nga Italia e Gjermania,ngjarje te pa preçedent deri atehere.Eshte e dukshme qe Veli Pasha donte qe pallatet e tija te ishin te barabarta me ato te shteteve Europiane si ne dekoracion,arkitekture dhe nga ana artistike.Ne katet siper po ashtu ishin brilante me dekorimet me pasqyra ,afreski e te gjitha tipet e dekorimeve ne reliev dhe ne ar.Ne sallen qe gjendet ne anen orientale te pallatit qe nje tarraze e gjere ku shikohet gjithe Larisa dhe fushat per rreth saj.Nga ana tjeter e pallatit jane shume banja te pasura me dekoracione ari,haremi dhe apartamenti privat i Pashait.Ne perendim te pallatit shtihet nje kopesht i madh me lule e peme te ndryshme.Veliu ndertoi dhe dy pallate te tjera, njerin ne Larisa qe quhej Ak Sarai(Sarai i Bardhe) dhe te dytin ne Aetolofos di Agia qe ngjan atij te Aliut ne Janine nga ana e Arkitektures por me i vogel ne dimesione.Pllati u dogj ne vitin 1822 pas renies se Ali Pashe Tepelenes, nga turqit,sot nuk ka gjurme te ketij pallati.Veli Pasha ndertoi edhe ne Desino nje tjeter saraj jashte zakonisht te bukur, ku kishte ndertuar nje liqen artifical per shetitje me barka per grate e tija dhe mysafiret qe vizitonin ate ne kete pallat te mrrekullushem.
Ne foton e meposhtme paraqitet ky udhetim nga Louis Dupre;
The Pindus.Crossing from Janina to Tricala,by Louis Dupre.
Free Blogger Albert Pasho
martedì 9 gennaio 2024
Regjimenti Shqiptar i Korfuzit 1807-1814 dhe Ali Pashe Tepelena.
Nga fundi i shekullit të 18-të, deri në Luftën e Parë Botërore, një nga çështjet kryesore të politikës ndërkombëtare ishte ndarja e Perandorisë Osmane, e cila kishte hyrë në proçesin e shperberjes. Ballkani është pjesë e këtij proçesi nje mozaik i madh të ndërtuar nga Stambolli dhe objekt i të gjitha dëshirave të fuqive evropiane.Rusia është e vendosur në Detin e Zi dhe mund të hyjë në Mesdhe vetëm duke kaluar nëpër ngushticat në duart e sulltanit. Ajo mbështet “natyrshëm” luftën e popujve sllavë të Ballkanit për pavarësinë e tyre. Austria gjithashtu dëshiron një dalje në Mesdhe më gjerësisht sesa përmes bregdetit dalmat. Anglia kërkon baza detare për flotën e saj dhe më në fund edhe Franca ëndërron Orientin. Ishujt Jon, në periferi të Perandorisë Turke, janë si rrjedhim një pozicion strategjik për të kontrolluar Adriatikun dhe për të shërbyer si një post i avancuar për lëvizjet e pavarësisë së Ballkanit.Pas një pushtimi të shkurtër francez, në 1799, me iniciativën e Carit I, ata formuan një shtet federal oligarkik, me emrin Republika Septinsulare. Ky shtet vihet nën mbrojtjen e përbashkët të rusëve dhe turqve. Por ishin rusët ata që ngritën një bazë detare atje dhe ngritën trupa për të luftuar kundër turqve në 1806, ndërsa turqit po afroheshin më shumë me francezët. Përfaqësuesi i tyre vendas në Shqipëri: pashai i Janinës, po i shikon këto ishuj për llogari të tij dhe ëndërron pavarësinë.Me Traktatin e Tilsit në 1807, i cili i dha fund konfliktit franko-rus, Republika e Shtatë Ishujve dhe vartësive të saj (disa poste të vogla në Shqipëri) dhe Cattaro (Kotori në Mal të Zi) u kthyen Francës (në fakt Kotorri kishte qenë i pushtuar ilegalisht nga rusët që nga viti 1806). Francezët, të cilët tashmë kontrollojnë brigjet italiane dhe Dalmacinë, po forcojnë pozicionet e tyre në Adriatik.Edhe përpara ratifikimit zyrtar të Traktatit, një forcë e vogël ekspeditare franko-italiane e komanduar nga gjenerali César Berthier zbarkoi në Korfuz. César Berthier, pas mbërritjes së tij, gjeti trupa mbrojtëse lokale të organizuara nga kontingjenti pushtues rus. Ndër to, kompanitë e këmbësorisë së lehtë greke dhe shqiptare me emrin “Gjuhetarët e maleve”. Paga e tyre merret menjëherë në konsideratë nga Perandoria dhe kështu Berthier shton 2 kompani shqiptare në çdo regjiment dhe krijon një kompani elitare për ruajtjen e tij personale, ndërsa pret të formojë një Regjiment të veçantë. Më pas ai riorganizoi kompanitë greke të "gjuetarëve te maleve" dhe batalionin Septinsular. Ai i propozoi edhe Jozefit, mbretit të Napolit, që t'i siguronte një kontigjent shqiptarësh.Këta shqiptarë ortodoksë (suliotë) dhe grekët që jetojnë në ishuj emigruan nga pashalleku i Janines për t'i shpëtuar sundimit dhe persekutimit të pamëshirshëm të pashait të Janinës: Ali Tepelenes.Struktura e tyre shoqërore është e bazuar në klan, me solidaritetin, me hierarkinë mes tyre dhe rivalitetet midis grupeve te tyre. Të flasësh me ta për disiplinën ushtarake është e pamundur. Ata u binden liderëve karizmatikë te tyre.Duke dashur t'u jepte pak koordinim, duke u dhënë një komandant të përgjithshëm nje Grek Kristaqi, Berthier hasi në kryengritje dhe iu desh të dërgonte ndihmësin e tij Des Estangs në ishullin Santa Maure për të qetësuar situatën. Gjenerali shkruan kështu: " Nuk mund të llogarisim kurrë në një numër fiks, sepse ata tërhiqen sipas dëshirës si të duan. Ata paguhen me para dhe duhet të paguhen rregullisht për të shmangur pakënaqësinë ".Më 22 tetor 1807, në Fontainebleau, Perandori theksoi se; " Gjenerali Berthier, guvernator i përgjithshëm i Republikes Septinsulare, propozon të marrë nën pagesen e Perandorit: 1° një trupë prej 3000 shqiptarësh që sapo janë shkarkuar nga rusët dhe që po shpërndahen; 2° për të mbajtur në aktivitet edhe një trup me pagesë, shumë të mirëorganizuar, të përbërë nga afërsisht 500 burra,te cilet jane ne Korfuz, përgjigjja e tij; Napoleone miraton që këto trupat të merren në pagën time dhe t'i bashkëngjitet një kolonel franceze për t'i komanduar ". Ministrja e Luftës propozoi të emërohej kolonel M. de Bruges, komandant batalioni në regjimentin e Isenburgut. Ky oficer shërbeu në Austri gjatë revolucioni dhe u kthye në Francë në kohën e amnistisë së përgjithshme "; Perandori përgjigjet: " Mos propozoni asnjë avancim për regjimentet e Isemburgut dhe La Tour d'Auvergne; caktoni vetëm burra që kanë shërbyer gjithmonë me ne ".Në nëntor 1807, Major Minot i Linjës 84, një veteran i Ushtrisë së Italisë dhe Egjiptit, ishte përgjegjës për formimin e një njësie autonome dhe për t'u bërë kolonel i saj. Është një zgjedhje e mençur të punësosh një oficer që ka shërbyer në Orient dhe i njeh zakonet e vendit. Megjithatë, ai merr udhëzime të hollësishme:" Zgjedhja që Perandori bëri per ju, zotëri, për të komanduar shqiptarët është një provë shumë e veçantë e besimit të tij per ju. Qëllimi është të mbajmë shqiptarët, të huaj për moralin dhe sjelljet tona, në një frymë të përshtatshme për qeverine dhe personin e Perandorit Kjo kërkon kujdes të madh: tregojini nderim atyre që ju komandoni, kujdesuni për nevojat e tyre, trajtojini si baba, bëjini t'i duan detyrat e tyre dhe jepuni atyre frymën që gjallëron trupat tona. .”Më 25 dhjetor 1807, Regjimenti u formua zyrtarisht në tre batalione me 9 kompani dhe një staf oficeresh. Oficerët janë marrë nga drejtuesit tane të njohur.Gjenerali Donzelot i cili zëvendëson gjeneralin César Berthier, i shkarkuar papritmas më 28 janar 1808,Ministrise se Luftes.Më 2 mars 1808, në Paris, " Ministri i raportoi Madhërisë së Tij për vendimin e tij të përkohshëm se shqiptarët dhe gardistët e mbetur në Korfuz do të trajtohen nga Franca ashtu si me pare nga qeveria ruse. Madhërisë së tij i kërkohet ta miratojë me dashamirësi këtë masë te thjeshtë dhe ekonomike "; " Aprovuar ", përgjigjet Perandori Në mars 1808, César Berthier, i konsideruar i pa aftë, u lirua nga gjenerali Donzelot. Është një tjetër veteran i Egjiptit që do të mbështesë Minotin në organizimin e njësisë së tij. Një raport i shtatorit 1808 i dërguar nga gjenerali Donzelot, megjithatë, vuri në dukje pak përparim në disiplinë: " Nuk mund të shpresojmë që në këtë vend ku ata jane fqinj me atdheun e tyre t'i sjellë në mënyrë të menjehere një disiplinë të rregullt. Oficerët në përgjithësi jane pa formim ushtarak, duan të jetojnë sipas zakoneve të tyre,ata do të ishin te paret që do të kundërshtonin futjen e disiplinës evropiane. Vetëm me shume vështirësi arrita të marr një sodisfaksion nga kjo trupë që nuk njeh ushtrime të tjera ushtarake perveçse të mbushë pushkën e tij si nje gjahtar, të marshojë si luftetar dhe të mblidhen ne masë sipas sinjalit që u është dhënë .Më 18 maj 1808, Perandori i shkroi, nga Bayonne, gjeneralit Dejean: " Shërbimi i Shtatorit ndahet midis trupave franceze, italiane dhe shqiptare. Të gjitha trupat franceze paguhen nga Thesari i Francës, trupat shqiptare nga buxheti i vendit dhe trupat italiane nga thesari i Italisë Ministri duhet të vendosë këtë buxhet; dihet statusi i këtyre trupave që nga 1 prilli; ai duhet të dijë nëse 250.000 franga që dërgohen çdo muaj në Korfuzi jane shumë. Pra, le të më japë një raport për trupat franceze dhe shqiptare. Sa për trupat italiane, Mbretëria e Italisë duhet t'i sigurojë vete ato".Më 6 tetor 1808,Bonaparte i shkruan gjeneralit Donzelot, Guvernatorit të Përgjithshëm të Ishujve Jon: “ Zoti gjeneral, mora letrën tuaj të urimit, jam i ndjeshëm ndaj ndjenjave që më shprehni si në emrin tuaj ashtu edhe në atë të divizionin qe ti komandon. me kenaqesi do te marr ne sherbimin tim dhe me rrogat qe me dergove llogarine, batalionet shqiptare qe deshirojne te qendrojne aty,ashtu si jane te organizuar ti barkoni dhe ti drejtoni drejt bregdetit.Më 20 nëntor 1808, Bonaparte i shkruan nga Portiçi i Napolit ne Itali: " ... Gjenerali Donzelot më njoftoni se shqiptarët po ofrohen të ngrenë dy regjimente dhe t'i vendosin në shërbimin tim. Unë ju kërkoj të më njoftoni nëse do gjeni ndonjë shqetësim atje... ” .Më 10 mars 1809, tetë kompani greke iu shtuan regjimentit, duke përfshirë tre kompani elitare, nën komandën e një komandanti batalioni.Në korrik 1809, Napoleoni vendosi të bashkonte grekët dhe shqiptarët në një njësi të vetme prej 6 batalionesh prej 160 oficerësh dhe 2934 burrash, të quajtur Regjimenti Shqiptar, nën urdhrat e kolonel Minot. Trupat shpërndahen në të gjithë ishujt e Jonit, pasi Perandori dëshiron që shumica e trupave franceze të përqendrohen në Korfuz, ndërsa pjesa tjetër e ishujve të mbrohen nga "vendasit".
Batalionet;
1°- (Tenente Kolonel Andruzzi): Shtabi dhe Kompania I në Korfuz, Kompania Elite në Merlera, Kompania e Dytë në Fano, Kompania 3 dhe 4 në Pargë, Kompania e 5-të në Paxo.
2°- (Komandant Christo Calojero): Shtabi dhe kompania elitare në Kefalonia, Kompania e parë në Paxo, Kompania e dytë në Kefaloni dhe Itaka, Kompania e tretë në Cefaloni, Kompania e 4-të në Sainte Maure, Kompania e 5-të në Cefaloni.
3°- (komandant Fotto Tzavella): Shtabi i Përgjithshëm, Kompania Elite dhe Kompanitë 1, 2 dhe 5 në Korfuz, Kompania e 3-të në Sainte Maure dhe Kompania e 4-të në Fano.
4°- (Komandant Christaki Calojero): Shtabi dhe 6 kompani në Sainte Maure.
5°- (Komandanti Botzaris): Shtabi dhe 6 Kompani në Korfuz 6°- (Komandant Agnagosti Pappagorgi): Shtabi dhe Kompanitë 1-4 në Zantë, Kompania Elite në Pargë dhe Kompania e V-të në Cerigo.Nga tetori i vitit 1809, flota britanike filloi të sulmonte ishujt e mbrojtur nga shqiptarët. Megjithatë, Franca e plotëson pozicionin e saj në veri të Ballkanit duke marrë nën kontroll Provincat Ilire. Kefalonia, Zante, Itaka dhe Cerigo ranë shpejt, ndërsa trupat vendase bënë vetëm rezistencë të dobët kur nuk shkuan drejtpërdrejt armikuT!Në 1810, më 16 prill, Sainte Maure, i mbrojtur pak më shumë nga gjenerali Camus, përfundoi duke u dorëzuar me radhë dhe 789 burra dezertuan. Hudson Lowe është përgjegjës për administrimin e ishujve të çliruar. Ndërsa Ali Pasha protestonte për neutralitetin e tij duke ndihmuar anglezët, shqiptarët e mbetur në Korfuz kritikuan bashkatdhetarët e tyre dhe protestuan ndaj besnikërisë së tyre.Më 15 qershor 1810, gjatë mbrojtjes së Korfuzit kundër sulmeve britanike (sipas Martinien) u plagosën: komandanti i batalionit Ducca, kapitenët Pano dhe Dimolizza, toger Tzavella.I pakënaqur me qëndrimin e shqiptarëve, Napoleoni urdhëroi të pakësohej numri i tyre dhe teprica të dërgohej në Napoli. Kështu, Perandori i shkruante, më 6 tetor 1810, nga Fontainebleau, gjeneralit Clarke, ministër i luftës: " Zoti Duka i Feltre... Jepni urdhër gjeneralit Donzelot të mbajë vetëm një batalion ose më së shumti dy batalione shqiptarësh. ne vend te 6 qe ka, duke i plotesuar me njerezit me te sigurt dhe te tjeret ti dergoje ne mbreterine e Napolit.Eksperienca e kaluar ka dëshmuar se nuk mund të mbështetemi tek shqiptarët.kemi më pak arsye për te besuar nëse anglezët pushtonin ishullin. Këta njerëz do të rrezikonin sigurinë e vendit. Janë 2000 jane shume.Synimi im është që të jenë vetëm 4 ose 500. Nuk do të kishte shumë dobi as batalioni septinsular dhe kjo ka të metën se ka shpenzime shumë të mëdha...Me ekuipazhet e dy fregatave, kanonireve dhe 3 brigantini italiane, garnizoni i Korfuzit do të ishte 9000 francezët dhe italianët të fortë; dhe një mijë shqiptarë dhe vendas do ta sillnin në 10.000 numrin e burrave.Unë e miratoj që gjenerali Donzelot të mbajë shqiptarët në Pargë; por nuk duhet të jenë më shumë se 500 në Korfuz; dhe atë që do të jetë e kotë për rojen e Pargës dhe të Korfuzit, duhet ta kthejë në Napoli. Do t'i bëni të ditur se e konsideroj shumë të mundshme që në mars të rrethohet; se ai duhet të përdorë dimrin për të përfunduar sistemin e mbrojtjes që kam porositur; që supozoj se ai nuk humbi asnjë çast duke armatosur dyqanet e tij; sepse do të sulmohet nga një re bombash. Ai gjithashtu duhet të mbrojë ishullin e Fanos për një kohë të gjatë, pasi ky ishull është i nevojshëm për të qenë në gjendje ta furnizojë atë ".Të njëjtin 6 tetor 1810 (datë e supozuar), Perandori i shkroi, nga Fontainebleau, gjeneralit Donzelot, Guvernator i Ishujve Jon: " Sipas rrëfimit që na është dhënë për sulmet e armikut në Ishujt Jon dhe për humbjen e tre nga këta ishuj që ranë në pushtetin e tij, ne e pamë të përshtatshme t'i dërgojmë Gjeneralit të Divizionit Donzelot, të cilin e kemi krijuar më parë si guvernator të përgjithshëm të ishujve në fjalë, letrat e tanishme për t'i bërë të njohur dëshirat tona dhe për t'ia dhënë më parë. sytë e tij detyrat e vendit të tij dhe detyrimet që besimi ynë në trimërinë e tij, zellin e tij dhe përkushtimin e tij ndaj shërbimit tonë i imponon në rrethanat e tanishme,prej tyre, dhe duke qenë të ekspozuar ndaj përpjekjeve të reja nga ana e tij, ne konfirmuam në qeverinë e këtyre ishujve zotërin kontin Donzelot, gjeneral i divizionit në ushtritë tona, me njohuritë që morëm për trimërinë, zellin dhe përkushtimin e tij. në shërbimin tonë.Ne e urdhërojmë veçanërisht atë të bëjë çdo përpjekje për të ruajtur ishujt e përmendur duke mbrojtur ata që janë ende të sulmuar, veçanërisht ata të Sainte-Maure dhe Korfuzit, me përdorimin e të gjitha mjeteve që i janë vënë në dispozicion. Ne supozojmë se ai do të ketë marrë masat e nevojshme për të penguar sulmin e armikut në ishullin Sainte-Maure dhe e urdhërojmë shprehimisht të bëjë gjithçka që ka në dorë për të zmbrapsur ata që dëshiron.përpjekja kundër ishullit të Korfuzit, më i rëndësishmi pikë, si edhe më e ndjeshme ndaj mbrojtjes. Ai do të duhet të përqendrohet veçanërisht në parandalimin e një zbarkimi të anglezëve në urën e Govinos dhe në majë të Salines, gjë që do ta bënte më të lehtë për ta të merrnin ishullin dhe të sulmonin kështjellën. Gjenerali Donzelot do t'i kushtojë gjithë vëmendjen mbrojtjes së ishullit Vido, rëndësia e të cilit është e njohur për të siguruar atë të Korfuzit. Së fundi, në këto rrethana, ai duhet të dyfishojë zellin, vendosmërinë dhe aktivitetin e tij për të kundërshtuar me armikun gjithçka që do të dëshironte t'i merrte atij, për t'i bërë të dështojnë të gjitha përpjekjet e tij dhe për t'i hequr atij, sa më shpejt që të ndodhë. të jetë e mundur, vendet që kanë rënë në pushtetin e tij. Në rast se komunikimet e tij me Francën ndërpriten, ai duhet të qëndrojë i shurdhër ndaj të gjitha thashethemeve të përhapura nga armiku dhe t'i rezistojë insinuatave dhe sulmeve të tij, duke u kujdesur që të shmangë sa më shumë komunikimin me të.Ai duhet të ketë gjithmonë para syve të tij pasojat e pashmangshme të neglizhencës për të përmbushur detyrat që i janë ngarkuar, ose të shkeljes së urdhrave tona. Ai nuk duhet të harrojë kurrë se duke humbur vlerësimin tonë, ai do të pësonte ashpërsinë e plotë të ligjeve ushtarake. Më në fund ne duam dhe kuptojmë se ai përdor të gjitha burimet e tij dhe se ai provon të gjitha mjetet që do të shërbenin për të zgjatur mbrojtjen e tij dhe për të shtuar humbjet e armikut. Mendimi i tij i zakonshëm do të jetë që një francez duhet ta llogarisë jetën e tij për asgjë, sapo të mund të peshohet me nderin e tij, dhe se kjo ide duhet të jetë për të dhe për vartësit e tij motivi i të gjitha veprimeve të tyre. Dhe duke qenë se evakuimi total i Ishujve Jon nga trupat franceze duhet të jetë fundi i fundit i përpjekjeve të gjeneralit Donzelot dhe pamundësia më absolute për t'i rezistuar më tej armikut, ne e ndalojmë atë që të mos e sjellë ndonjëherë përpara këtë ngjarje fatkeqe me pëlqimin e tij, sipas çfarëdo preteksti, qoftë edhe për të marrë një kapitullim më të nderuar. Ne duam gjithashtu që sa herë që këshilli i mbrojtjes mblidhet për të diskutuar mbi operacionet, patenta aktuale e letrave të lexohet me zë të lartë dhe të kuptueshme ".Napoloni në këtë kohë absolutisht nuk i donte shqiptarët, ndryshe nga viti 1808 kur ishte gati t'i priste në shërbim të tij. Më 13 janar 1811, ai i shkroi nga Persano gjeneralit Grenier: " Zoti gjeneral, kam marrë raportin tuaj dhe dërgesat nga z. Guvernatori i Korfuzit që i janë bashkangjitur. Unë e ndaj plotësisht mendimin e këtij gjenerali. në lidhje me shqiptarët dhe arsyeve të shumta që e detyruan t'i propozonte Dukës së Feltre-së për të mbajtur këto trupa, ai duhet të kishte shtuar një që më duket edhe më vendimtar se të tjerët. Në të vërtetë nuk ka dyshim se Franca po kërkon për të bërë mbështetës në Greqi, dhe kryesisht në Shqipëri ku edhe Anglia po përpiqet të bëjë një festë. A është kjo mënyra për të pasur sukses duke transportuar në Itali ata shqiptarë apo grekë që përqafojnë kauzën e Francës? Pa dyshim, por sigurisht që do t'i shërbente mirë anglezët. Prandaj dua që t'i dërgoni pa vonesë ministrit të luftës së Francës raportin e gjeneralit Donzelot dhe t'i kërkoni atij një vendim të shpejtë për këtë çështje. Ndoshta do të ishte e nevojshme, për të mbështetur vëzhgimet e qeverisë së Jonit. Ishujt, për t'i përfaqësuar Dukës së Feltre-së se bandave po i vjen fundi në mbretërinë e Napolit, do të ishte për t'u frikësuar se këta shqiptarë prej të cilëve nuk munda të bëja as koloni këtu, nuk mund të ushqejnë të reja në provincat e mia që po fillojnë. të bëhet i qetë. Prandaj ju kërkoj të informoni gjeneralin Donzelot se po ia dërgoni raportin e tij ministrit francez të luftës dhe se ai duhet të presë vendimin e tij... ".Donzelot, i cili mund t'i merrte vetëm në bord me forcë, nuk është i kënaqur. Në 1811, Perandori përsëriti urdhrat e tij të cilat nuk u ekzekutuan kurrë.Kështu, më 8 shkurt 1811, në Paris, pyetjes “ Shqiptarët nuk duhet të kalojnë shifrën e 500 në Korfuz dhe Pargë; a duhet të lihen në Korfuz ata që kanë tepri? ” Perandori iu përgjigj: “ Të dërgojë gjeneralin. Douzelot i kthehem ekzekutimit të mirëfilltë të urdhrit tim. Është e kotë të kesh trupa në Korfuz që nuk janë të sigurta. Është të shpenzosh shumë para në mënyrë të panevojshme ".Më 8 shkurt 1811 përsëri, në Paris, " Në përputhje me propozimet e bëra nga gjenerali Donzelot, gjenerali Clarke pyet nëse te tepërtit shqiptaret duhet të lihen në Korfuz dhe nëse është e përshtatshme të përgatitet një dekret për të mbledhur batalionet septinsulare dhe gjuetarët e Orientit "; Perandori përgjigjet: " Kthejeni gjeneralin Donzelot në ekzekutimin fjalë për fjalë të urdhrit tim. Është e kotë të kesh trupa në Korfuz që nuk janë të sigurta. Është të shpenzosh shumë para pa nevojë ".Më 24 maj 1811, Perandori i shkroi nga Kaeni gjeneralit Clarke, Duka i Feltre, Ministër i Luftës, në Paris: " ... GJENDJA E FORCAVE QË DO TË JETË NË FRANCE DHE NË Itali MË 1 SHTATOR 1811. ..Në Korfuz do të jenë:Batalioni i tretë i këmbësorisë së 14-të të lehtë, dy batalione të vijës së 6-të, një batalion italian, dy batalione të regjimentit të Isemburgut, artileri, inxhinierë, trupa shqiptare dhe septinsulare; të cilat do të formojnë një total. prej 11 000 vetësh,janë dhënë urdhra dhe janë marrë masa që batalioni i 7-të dhe i 14-të të formuar në Korsikë, si dhe batalionet e 6-të dhe të 7-të të linjës së 6-të, të dërgohen në Korfuz, duke i tërhequr ata nga dy regjimentet mesdhetare. e cila do të shtojë forcat që janë në Korfuz me tre batalione franceze ose 2700 vetë dhe do të formojë gjithsej 13.000 burra... "Korfuzi, i bërë një kështjellë të pathyeshme, mbetet pika e mbështetjes franceze dhe Parga në bregdet.Më 15 gusht 1811, ditëlindja e Perandorit u festua me dinjitet dhe Regjimenti Shqiptar parakaloi në mënyrën e vet para Donzelotit: " Ky regjiment u nis me vrap, oficerët tundën shpatat e tyre dhe i gjallëruan ushtarët me thirrjet e tyre të ashpra. Të gjithë ushtarët i shkarkonin vazhdimisht armët e tyre dhe, megjithë shkathtësinë e garës, i rimbusnin ato me një ritem të admirueshëm .Më 7 shtator 1811, Perandori i shkroi nga Compiègne gjeneralit Clarke, Duka i Feltre, Ministër i Luftës, në Paris: " Jam i habitur që gjenerali Donzelot, megjithë urdhrat e përsëritur që i jap për të kthyer shqiptarët, vazhdon të dëshirojë t'i mbajë. Këta burra më kushtuan jashtëzakonisht shumë për pagën dhe ushqimin në një vend kaq të vështirë për t'u furnizuar; dhe jo vetëm që nuk do të ishin të dobishëm, por, nëse anglezët do të zbrisnin, ata do të braktisnin dhe do ta kompromentonin vendin. E shoh me veshtiresi se ai ka shtuar numrin e tyre dhe me kete ka shtuar rreziqet e vendit.Perserit urdherin e tij per te perfituar nga kthimi i fregatave per ti kthyer ne Itali ku do te jene shume te dobishme.Ai nuk do te Korfuzit nevojiten vetëm burra të besueshëm. Qëndrimi i këtyre njerëzve ka disavantazhin e dyfishtë të vdekjes së uritur dhe të rrezikimit të sigurisë së vendit " .Më 10 shtator 1811, Perandori i shkroi, nga Compiègne, gjeneralit Clarke: " Zoti Duka i Feltre... Le ta dijë gjeneralin Donzelot se qëllimi im është të mbaj të gjitha kompanitë që janë në Korfuz, franceze dhe italiane, të plota. me 196 vetë. Ju do të rinovoni urdhrin për të kthyer në Francë shumicën e shqiptarëve, duke e informuar se, gjatë dimrit, batalioni i 7-të i 14-të këmbësorisë së lehtë dhe i 7-ti i 6-të i linjës do të shkojnë në Korfuz.Më 12 tetor 1811, Duka i Feltre i shkroi nga Parisi perandorit: " Zotëri, pata nderin t'i raportoja Madhërisë suaj në raportin tim të 14 shtatorit se për të përmbushur qëllimet tuaja urdhërova përsëri në më 13 të po këtij muaji gjeneralit Donzelot për të dërguar në Itali shqiptarët që ndodhen në Korfuz, rreth 1800, dhe për të përfituar për këtë qëllim kthimin e fregatave të dërguara në këtë ishull.Eshtë koha që Madhëria juaj të më njoftoni me mirësi drejtimin që duhet t'u jepet këtyre shqiptarëve kur të zbarkojnë në brigjet e Italisë . Perandori u përgjigj më 20 tetor 1811: " Kur të kemi lajme për zbarkimin e tyre, do të japim urdhër ".Përsëri më 20 tetor 1811, në Amsterdam, pyetjes: “ Gjenerali Donzelot duhet të dërgojë në Itali 1800 shqiptarë që ndodhen në Korfuz, çfarë drejtimi duhet t'u jepet? ”, Perandori u përgjigj të njëjtën: “ Kur te kemi lajme për zbarkimi i tyre, ne do të japim udhezime.Më 12 prill 1812, kapiteni Levandachi u plagos gjatë mbrojtjes së Korfuzit kundër sulmeve britanike.Në maj të vitit 1812, pati një prishje me rusët dhe pati edhe pajtimin e tyre me turqit. Minot propozon dërgimin e një kontigjenti shqiptarësh për Gardën Perandorake.Më 21 qershor 1813, perandori në Dresden u informua se: " Regjimenti shqiptar, i vendosur në Korfuz, ofron tre kalorës të hipur, të armatosur dhe të pajisur në stilin shqiptar dhe kërkon, si favor që këta tre ushtarë të pranohen. në Gardën Perandorake "; ky i fundit përgjigjet: “ Dakord në Mameloukët ”.Më 18 korrik 1812, toger Carcalezzi u plagos gjatë mbrojtjes së Korfuzit kundër sulmeve britanike.Më 2 qershor 1813, toger Palazza u plagos gjatë mbrojtjes së Korfuzit kundër sulmeve britanike.Duke pasur njohuri për fatkeqësitë franceze në Rusi, Ali Tepelena shfrytëzoi rastin për të sulmuar Pargën në gusht 1813, të mbrojtur nga "Gjuetarët e Orientit" dhe në të njëjtën kohë u shkëput me sulltanin. Ai u shty herën e parë, më pas Donzelot vendosi të evakuonte pozicionin, tepër i ekspozuar dhe i izoluar.Në nëntor 1813, regjimenti u reduktua në dy batalione me 6 kompani, duke përfshirë një elitë në Korfuz. Secila kompani nën komandën e një kapiteni ka 1 toger, 1 nentoger, 1 rreshter major, 4 rreshter, 1 çerekmaster, 8 tetare, 84 ushtarë dhe dy kornetë.Minot, i graduar në gradën e gjeneral brigade, largohet nga Korfuzi dhe ia dorëzon komandën e përkohshme të njësisë shefit të batalionit Christaki.Në stafin e regjimentit është një kirurg madhor, i quajtur Ducca Zappa: " Nuk ka trajnim teorik dmth shkolle, por eksperienca e madhe që ka marrë për të trajtuar të plaget me armë shpesh i jep mundësinë të kryejë sherime që janë të jashtëzakonshme. Shqiptarët kanë shumë besim. në të "; dhe një kapelan , " tërësisht i përkushtuar ndaj qeverisë që shërbeu në Egjipt dhe Dalmaci ."Në fund të vitit 1813, në Korfuz, përmes Triestes, mësuam lajmet për betejën e Lajpcigut dhe, në shkurt 1814, komunikimet me Napolin pushuan, ku kishte mohuar Perandorin. Vetëm në prill e morëm vesh se Koalicioni kishte kaluar Rhein. Garnizoni është ende mjaft i furnizuar me furnizime dhe municione, por është i pafuqishëm jashtë perimetrit të tij.Më 4 maj, një anije parlamentare angleze hyri në port dhe mbante gazeta që njoftonin rënien e Parisit dhe abdikimin e Napoleonit.Donzelot vendos të mësojë më shumë dhe të presë një gjest nga qeveria e re franceze. Më 3 qershor, mbreti dërgoi një emisar për t'i kërkuar Donzelotit që t'ua dorëzonte ishullin anglezëve dhe të njihte regjimin e ri. Tre ditë më vonë, flamuri trengjyrësh u soll dhe u zëvendësua nga flamuri i bardhë mbretëror.Kundëradmirali Cosmao Kerjulien, i emëruar komandant i skuadriljes së Mesdheut, mori urdhrin për të kryer evakuimin e forcave dhe shtetasve francezë. Ai u nis nga Toulon në fillim të qershorit 1814 dhe u ankorua në Korfuz më 12 qershor, ku filloi menjëherë hipjen.Konventa e Parisit e 23 prillit 1814 autorizoi vetëm 39 copë artileri për t'u mbajtur (një për 1000 burra). Njëqind e tridhjetë copë u morën në bord. Gjenerali anglez Campbell protestoi. Donzelot e sfidoi atë të vinte dhe t'i merrte. Britanikët e lanë të ndodhë.Më 24 qershor, flamuri britanik u valëvit në Korfuz, dhe më 25 skuadrilja franceze u nis për në Toulon.Shqiptarët tanë të mbetur atje janë dorëzuar në dorën e bujarisë së anglezëve që do t'i angazhojnë në emër të tyre. Shumë oficerë dhe ushtarë do të dalloheshin më vonë në luftën për pavarësinë e Greqisë.Do të flasim më shumë për kostumin sesa për uniformën, secila duke sjellë, në varësi të kontingjenteve dhe rangut të tyre shoqëror, veçoritë e tyre të vogla. Gjenerali Camus de Richemont, në Kujtimet e tij, na jep një përshkrim që daton nga viti 1799, por e tëra nuk kishte ndryshuar nën Perandorinë:" Veshja e shqiptarëve ose e arnautëve është pak a shumë ajo e ishujve të Greqisë: koka e rruar përreth. balli, tempujt dhe zverku i qafës, duke lënë vetëm një disk të madh me flokë të gjatë, i cili bie mbrapa dhe që mbulohet, në krye, me nje fes të vogël , ngjyrë vjollce, me gërsheta të vogla qëndisje dhe një xhufkë në ar ose mëndafsh ; gaita prej kadifeje të kuqe o bojëqielli, gjithashtu të gërshetuara dhe që ngrihen deri në bazën e gjurit. Këmba është e mbyllur në një këpucë të ngjashme me atë të malësorëve spanjollë, por të gërshetuara më elegante dhe "të përshtatura në fund të këmbës si ajo romake.Një këmishë me pëlhurë të bardhë të fortë ose më mirë një tunikë mbulon të brendshmet dhe bie si një fund i gjerë poshtë gjunjëve mbi këtë tunikë,xhaketa e shkurter dhe e rrumbullaket , në kadife të njëjtë. ngjyra si ajo e gaitrave, me gërshetë floriri, shtrëngon dhe konturon belin; Mëngët e saj, të hapura deri në bërryl, janë ngjitur nga një mori kopsash të vegjël metalikë me shkëlqim te zbukuruara me gersheta ari , nga kyçet e duarve deri te bërrylat.Rrip i gjatë me ngjyra te ndezura prej leshi o mendafshi me rripa ari, që mbështillet rreth belit mbi tunikën;dy pistola te gjata qe mbahen nga ky rrip , tyta dhe prapanica e të cilave janë të mbuluara me veshje argjendi.Koka dallohet veçanërisht nga dy rreshta kopsash argjendi, në madhësinë e një veze gjeldeti, të cilat janë të montuara në një rrip të ngushtë maroki, i cili kalon mbi qafë dhe bie dyfish përpara deri në brez; Këta butona janë të zbrazët dhe të hapur si tavë.Pushka e gjate shqiptare dhe saberi i lakuar plotësojnë armatimin.Pjesa më e rëndësishme dhe e dobishme e këtij kostumi është nje pallto e gjere dhe e rende e endur nga leshi i dhisë, e papërshkueshme nga shiu; është mbajtur në shpatullën e majtë dhe është turp ta humbasësh ose ta braktisësh në një luftë. Në dimer ajo strehon njeriun nga të ftohtit, bora dhe shiu; çdo ushtar mblidhet dhe formon një grumbull poshte me matriale izoluse come shkarpa; vendoset sipër dhe struket poshtë palltos si nën një tendë; uji mund të bjerë si përrenj por nuk deperton.Mund të gjejmë një numër të caktuar paraqitjesh të kësaj veshje të veshur nga banorët e rajonit.Në vitin 1812, duket se ajo që mbeti nga regjimenti mori një veshje më të "evropianizuar" me beretë leshi të kuqe, veçanërisht, jelek, brez, gaita dhe çorape leshi, qese lëkure dhe mbajtëse pistolete, pushkë dhe saber për nënoficerët dhe kompanitë elitare.
Free Blogger Albert Pasho
Letra e Ali Pashes Tepelenes drejtuar Governatorit te ishullit te Lefkades,John Mc Combe.
Ku dokument ose me qarte kjo leter mban daten 22 Nentor 1812. Letra eshte shkruar ne italisht.Por e veçanta e saj eshte se kaligrafia e leteres duket e njejte me firmen e Vezirit.Mos valle Aliu njihte Italishten?Permbajtja e leteres flet per nje borxh qe ka zotria Settini kundrejt Aliut. Ne vitin 1803 governatori i ishullit i kerkon djalit te Aliut, Myktarit qe ti dergonte nje mjek ne ishull sepse zoteria Settini kishte bashkeshorten e tij zonjen Anna Giorgia semure rende. Nente vjet me vone me kete leter Aliu i kerkon governatorit te Ishullit te Lefkades zotit Combe, qe ti kerkoj zotit Settini te paguaj borxhin e prapambetur kundrejt tij.Kete borxh duhet tja dorezoje te derguarit te Aliut ne ishull,zotit Anagnostis Manopoulos.Ali Pashe Tepelena lexonte rregullisht gazetat Italiane te botuara njera ne Korfuz dhe te tjerat te arrdhura po ne Korfuz nga Italia.Aliu zotronte turqishten,greqishten dhe shqipen,supozohet qe kuptonte edhe ferngjisht kjo ne saj te deshmise se Pukvillit i cili citon qe kur flishteme Aliun ne ferngjisht kishte impresionin qe Aliu e kuptonte me pare qe perkethyesi te bente perkethimin nga menyra se si ai pergjigjej.
Free Blogger Albert Pasho
domenica 7 gennaio 2024
Tahir Abazi Dragoti, Shefi policise te Ali Pashe Tepelenes ne Janine.
Free Blogger Albert Pasho
mercoledì 3 gennaio 2024
Mjeket ne oborrin e Ali Pashe Tepelenes
Ioannis Kolettis (1773-1848)Mjek nga Janina, mjek i Mukhtarit djalit te madhe te Aliut,me vone do te jete Kryeministri i pare i shtetit Grek.Mbaroi studimet per mjekesi ne Unversitetin e Pisa Itali.
Ioannis Vilaras (1771-1823)Mjek nga Janina,mjek i Veliut djalit te dyte te Aliut.Figure qendrore e iluminizmit modern Grek,zotrues i kater gjuheve te huaja,studiues dhe botanist.
Georgios Sakellarios (1765-1838)Mjek nga Kozani,figure e madhe shpirterore,shkrimtar,zoterues i gjuheve te huaja si gjermanisht,italisht,ferngjisht dhe greqishten e vjeter.Mbaroi Unversitetin ne Budapest te Hungarise ku studioi per gjermanisht ferngjisht dhe filozofi.Ishte bashkepuntor i Rigas Ferraios dhe Perraivos.Ky eshte kryemjeku i Ali Pashe Tepelenes.
Luka Vaja (1765-1826)Mjek nga Lekli i Tepelenes,vellai i Thanas Vajes njeriut me te besuar te Aliut.Mjek personal i Aliut,mbaroi studimet ne Vjene me financimin e vete Aliut.Ishte i vetmi qe kishte te drejte te hynte ne haremin e Aliut.
Vangjel Meksi (1770-1823)Mjek nga Labova e Gjirokasteres,Mbaroi studimet ne Unversitetin e Napolit Itali per Mjekesi, figure me veprimtari te madhe dhe te spikatur kombetare shkrimtar dhe perkethyes.Perketheu Biblen Testamentin e Ri ne Shqip.Shkruajti edhe gramatiken e gjuhes Shqipe
Kristsis Karagiannis (1776-1801) Mjek, pasardhes i nje familje te madhe fisnike,ateist.Ne jeten private dashnor i zonjes Frosini duhet thene jo i vetmi.
Alexis Gaggas (1756-1818) Mjek, ishte me pare prift me pas u be ateist per punimet e tija u persekutua me vone.
Georgios Praslis Mjek nga Sirakos, edhe gjuhetar shkroi gramatiken e ghuhes Vllahe
Paschalis (1761-1839) Mjek dhe filolog,gjeollog,arkiollog
Stamos Petritsis (1759-1825) Mjek pioner ne vaksinimin kunder lise.
Ioannis Mrtaxas Stravolaimos (-1826) Mjek, njohes i mire i letersise Europiane.
Michael Perdikaris (1766-1828) Mjek nga ishujt Jonian studiuar ne Bukuresht,mjek i Mukhtarit, kundershtar i Rigas dhe autor i nje biografie per Aliun me titull "Aliada"
Georgios Thereianois (1775-1881) Mjek,eshte mjeku i Veliut me vone profesor ne akademine Joniane.
Efstathios Kalogerias nga Mesolongji Mjek dhe mesues i Sahliut djalit te trete te Aliut,per dhjete vjet rrjesht nga viti 1810 der 1820
Nikolaos Mavromatis (1771-1817) Mjek nga Nafplio,eshte mjek i Mukhtarit dhe mesues i filologjise te femijeve te tij.
Ne oborrin e Ali Pashes sherbyen me profesionitet edhe mjek te huaj;
Ludwig Frank gjerman i cili sherbeu per Napolonin ne Egjipt me i paguari nga te gjithe,ka gjene krye mjek ne oborrin e Vezirit.Pas largimit nga sherbimi i Aliut sherbeu si mjek i Arçi Dukeshes se Parmes Maria Luiza vedova e Napoleone Bonaparte.
Mjeku i moshuar italian Paolo Tozoni qe ishte dhe shkrimtar.
Jerome della Lance Mjek italian nga Savoja ku ka shkruar dhe kujtime per Ali Pashen
Henry Holland i cili i beri vizite Aliut ne oborrin e tij,ku i beri dhe nje vizite mjekesore Aliut. Ali Pasha u mundua ta mbante si mjek ne sherbimin e tij por ku nuk pranoi dhe u kethye ne Malte.
Free Blogger Albert Pasho
Aleanca e Ali Pashe Tepelenes dhe Britanise se Madhe.
P.S Ne foto eshte Komisionieri i Larte Angleze per Ishujt Jonian Sir Thomas Maitland.
Free Blogger Albert Pasho
Iscriviti a:
Post (Atom)
Ali Pashe Tepelena, nje jete lufte per Shqiperine ( Ars Grigorij L'vovic, arkivat Ruse)
Fuqia e Sulltanit po dobesohej gjthnje e me shume,duke perfituar nga kjo Ali Pashe Tepelena ndogji me vendosmeri dhe fuqimisht, politiken e...
-
Dy shekuj e pak kane kaluar nga renia heroike e legjendarit Luanit te Epirit e te mbare Shqiperise Ali Pashe Tepelenes .Nen sundimin dhe ud... -
Shumica e studiuseve te kohes por edhe te me voneshem priren te nenvleresojne rolin e Ali Pashe Tepelenes dhe elementit shqiptar ne revoluc... -
Kjo pjese pikture eshte shkeputur nga tablloja(Lithografi) me titull:" Audience chamber of Ali Pasha" 1855 me autor George de la ...